Klompenvideo

Om een duidelijk beeld te krijgen van deze stiel, volstaan verzamelingen van klompen en klompenmakersgereedschap en beschrijvingen niet, maar is beeldmateriaal onontbeerlijk. Hieronder volgt een overzicht van filmen over de klompenmakerij, uit diverse Europese landen, waarvan er verschillende, mits wat surfen op internet, in video- of DVD-versie te koop zijn. Het feit dat ze uit diverse periodes, van 1923 tot vrij recent, afkomstig zijn, evenals de uiteenlopende landen van oorsprong, geeft een boeiende vergelijkende kijk op de klompenmakerij.

Zweden

F1)  Träskomakeri, träskedstillverkning, stolmakeri. Göteborg 1923 Kulturhistorisk filmserie. Deze film is een drievoudige zwart-wit film, die achtereenvolgens de klompenmaker, de lepelmaker en de stoelenmaker in beeld brengt. De klompenmakerij (träskomakeri) duurt 6’25”. Bemerk dat de klompenmaker wel de heulbank kent, maar geen paalmes. In de plaats van het paalmes gebruikt hij een haalmes, zonder snijdersbank, maar met dij- en borst-beschermers.


Denemarken                            

F2) Træskomageri i Rye Sogn. 1953, 12min. Houtverkoop in ‘t bos, vellen van een boom, houttransport met paarden en wagen en het manueel klompen maken. Bemerk o.a. het gebruik van de heulbank; lepelboren met borststeun; de afwezigheid van het paalmes en het gebruik van haalmes en snijdersbank.

F3) Træskoproduktion. Gl. Rye Museum, 1990, 53min. Recentere film met iets te veel gepraat. Manueel klompen maken. Zelfde gereedschapsgebruik als in vorige film. 

Beide Deense films zijn te bestellen bij: 
Gl. Rye Windmill and Wooden-shoe Museum Møllestien 5
Gl. Rye, DK-8680 Ry. 
gl-rye-moelle@post.tele.dk

Nederland                            

Bij het klank- en film-archief: “Beeld en geluid” (te raadplegen via internet) is heel wat materiaal over klompenmakers aanwezig. De drie volgende filmen: F4 tot en met F6 zijn afkomstig van Beeld en Geluid, er zijn er echter meer:

F4)  Docid 3695 Klompendans, acte 1. Polygoonfilm uit 1947, 6min., Mooi tijdsbeeld in klederdracht.
F5) Docid 3695 Klompendans, acte 2. Polygoonfilm uit 1947, 9min., Mooi tijdsbeeld in klederdracht.
F6) Docid 558 Klompenindustrie. Polygoonfilm uit 1920, 7min., Manueel en machinaal klompen maken. Begint met de aankoop van bomen opstam, met het schatten van de stamomtrek door het omarmen van de boom op borsthoogte. 

F7) De klompenmaker. Martien van Gasteren, 2000, 55min. Mooie duidelijke film over de manuele klompenmakerij. 
Te koop bij: gasteren@concepts-ict.nl.

België                                                                                             

F8) La saboterie à la main. 1937
F9) La saboterie mécanique. 1938

Deze beide filmen behoren toe aan het “ Musée de la vie Wallonne” te Luik. Vermoedelijk zijn ze nog niet gedigitaliseerd. Vragen om er een DVD- of video- copie van te bekomen bleven onbeantwoord.

F10) De klompenmaker – Le sabotier. 1946, 17min 30sec, Walmar films, Draaiboek: J. M. De Keuster. De klompenmakerij in het Waasland. Van het vellen van een populier en boomtransport met de mallejan tot de manuele en de machinale klompenmakerij. Film in het bezit van het MAS-Volkskundemuseum te Antwerpen en van het Museum voor de Oudere Technieken (het MOT) te Grimbergen.

F11) De Klompenmaker. 1979, 33min. Realisatie Chris Goyvaerts en Jan Gerarts in opdracht van het K.C. Peeters Instituut voor Volkskunde. Zwart-wit. Klompenmaker Louis Van Looy van Rijmenam. Manueel en machinaal klompen maken. Film in het bezit van MAS-Volkskundemuseum Antwerpen en Heemkring ’t Hoefyser te Rijmenam. Bij de film hoort ook een brochure: “De Klompenmaker “ K.C. Peetersinstituut voor Volkskunde. film- en brochurereeks 6, 20 pagina’s, Wettelijk Depot: D/1989/0306/37. 

F12) Oude Werkers. 2000, 9min. Jambers magazine. Klompenmaker Sam Mondelaers uit Vorst (Laakdal). Machinaal klompenmaken. Deze film is in het bezit van het klompenmuseum te Laakdal. F13 Van boom tot klomp. 2005, 9min. Cinéoks. Klompenmaker Sam Mondelaers uit Vorst (Laakdal). Machinaal klompenmaken. Deze film is eveneens in het bezit van het klompenmuseum te Laakdal.

F13) Van boom tot klomp. 2005, 9min. Cinéoks. Klompenmaker Sam Mondelaers uit Vorst (Laakdal). Machinaal klompenmaken. Deze film is eveneens in het bezit van het klompenmuseum te Laakdal. 

Duitsland                                                                                             

F14)   Mitteleuropa, Westfalen – Anfertigen von Holzschuhen. 1960, 16min36sec., Zwart-wit, Irmgard Simon, Werner Rutz. IWF Wissen und Medien gGmbH. Bij deze film hoort ook een brochure van 14 blz. met tekeningen. Op video en DVD te koop: bestel nr: E 392. www.iwf.deMooie film van het echte manuele werk, gebruikt heulbank en zowel paalmes als haalmes (echter geen snijdersbank).

Zwitserland                                                                                                                                                                                                                                                             

F15) Beim Holzschuhmacher. 1962, 32 min., Zwart-wit, Heinrich H. Heer – Paul Hugger, Met begeleidende brochure, SGV 9008, Schweitz. Gesellschaft für Volkskunde, Basel. Op video bestelbaar: http://www.volkskunde.ch

De film toont het manuele klompenmakerswerk, waarbij de klompenmaker veel te weinig op het oog werkt en een overdaad aan gereedschappen hanteert. De klompen zijn ook vrij brut afgewerkt. Waarschijnlijk is de klompenmakerij voor hem een nevenactiviteit. Vermeldenswaardig is enerzijds het niet gebruiken van de dissel, en anderzijds het gebruik van diverse gereedschappen om de klompen te openen: zowel de guts als een avegaar en nog een ander boortype, het gebruik van een metalen spookschaafje en zowel het gebruik van een paalmes als van een haalmes met snijdersbank. Tenslotte gebruikt hij geen heulbank en ook, in vervanging hiervan, geen bankvijs, maar een houten juk met twee schroefdraden, waarmee het klompenpaar op de werkbank wordt geklemd.

Frankrijk                                

F16) Gabriel Lagrange, Sabotier. 1989, 6min50sec., ADCC-espace culturel François Mitterand-service vidéo. 
Info: http://www.exquise.org/video.php?id=2948

F17) Le geste et l’ outil. 52min., Film met zes beroepen, waaronder de klompenmaker, Daniel Vigne.

F18) Le sabotier. 1993, 13min.53sec., Maurice Gabriel, Deze film toont vooral het mechanisch klompen maken. 

F19)De l’ arbre aux sabots. 25min., Klompenmaker Pascal Jusot demonstreert het machinaal maken van gewone klompen en het manueel maken van de klompen van Bethmale. Te bestellen op de website van Pascal Jusot: www.artisan-bois-sabots.fr.

F20)Le bois. Gestes d’artisans. 1993, 52 min., zes hout-beroepen, waaronder de klompenmaker van Bethmale Pascal Jusot. (9min.30sec.), Vidéotel international, Deze film is bestelbaar op video. Manuele klompenmakerij met een bankvijs i.p.v. de heulbank en met een paalmes. De klompen van Bethmale zijn typische klompen met vooraan een hoge verticale punt.

Spanje                                                                                                 

F21) El madreñero. Serie: Oficios Perdidos I, DVD 3. 11min., Klompenmaker uit Cabuérniga. (Noord Spanje). Zuiver handwerk met uitvoerig gebruik van een dubbele dissel. Heulbank maar geeen paalmes. Klompen (madreña) met pootjes en met het hart van het hout in de klomp.


F22) El sabotier. Serie: Oficios Perdidos II, DVD 5. 9min., 1997, Manueel klompen maken. Het betreft de typische klompen van Bethmale in beukenhout. Klompenmaker Marcel Catala aan ’t werk, terwijl men in de Franse filmen F19 en F20 Pascal Jusot deze klompen ziet maken. Bankvijs i.p.v. heulbank, maar wel een paalmes.                              


F23)  Albarcas campurrianas. Serie: Oficios Perdidos VII, DVD 5. 12min.10sec., 1999, Klompenmaker Ignacio Morante uit Abadia (Cantabrië). Manueel klompen maken. Klompen met pootjes in berk. De film is inzake klomptype en gebruikte werkwijze analoog aan de film F21 “El madreñero”.

De documentaire filmen van de series “ Oficios Perdidos” werden gemaakt door: Pyrene, P.V. Ze zijn te bestellen per serie van 5 DVD’s en op elke DVD staan er gemiddeld een zestal ambachtelijke filmen. Prachtige verfilmingen.

terug naar boven